Zagórska Aleksandra

Aleksandra Zagórska, urodziła się 22 czerwca 1882 r. w Lublinie, zmarła 14 kwietnia 1965 r. w Warszawie. Była podpułkownikiem Wojska Polskiego, żołnierzem Legionów, organizatorką Ochotniczej Legii Kobiet. Dzieciństwo spędziła w Sandomierzu. Uczyła się w progimnazjum i gimnazjum w Zamościu i Radomiu. Studiowała filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1905 r. roku wstąpiła do Organizacji Bojowej PPS, w działaniach której używała pseudonimu Magda.

W lipcu 1907 r. uczestniczyła w nieudanym zamachu na pociąg w Łapach wiozący żołnierzy pułku wołyńskiego. Zwolniona z aresztu dzięki łapówce zbiegła do Galicji. W 1909 r. przeniosła się na stałe do Lwowa. W 1911 r. wstąpiła do Związku Walki Czynnej, a także do Związku Strzeleckiego we Lwowie, jednocześnie organizowała kobiece drużyny Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas I wojny światowej była organizatorką kobiecej służby wywiadowczej I Brygady Legionów Polskich. Uczestniczyła w obronie Lwowa przed Ukraińcami, organizując w listopadzie 1918 r. kobiecą organizację paramilitarną Ochotnicza Legia Kobiet (OLK), której była jej komendantką. Ochotniczki z OLK wzięły czynny udział w wojnie z bolszewikami. Z dniem 1 października 1921 r., na własną prośbę, została zwolniona z czynnej służby wojskowej. Dosłużyła się stopnia podpułkownika. Z pierwszego małżeństwa z Henrykiem Bitschanem miała syna Jerzego, który w wieku czternastu lat zginał w czasie walk o Lwów. Jej drugim mężem był Józef Bednarz, wybitny psychiatra, z którym miała syna Władysława. Potem zawarła związek małżeński z lwowskim lekarzem Romanem Zagórskim, z którym mieszkała na lwowskim Kulparkowie. Po śmierci męża (Romana) przeprowadziła się do Warszawy. W 1928 roku zorganizowała Związek Legionistek Polskich, pełniąc funkcję prezesa związku. Organizowała cykliczne, wspomnieniowe spotkania, również po II wojnie światowej. We wrześniu 1939 r. w czasie oblężenia w Warszawie, w świetlicy przy ul. Brackiej, prowadziła jadłodajnię dla uchodźców. Po wojnie latem 1945 roku zamieszkała w willi Witkiewiczówce w Zakopanem. Po śmierci została pochowana na cmentarzu Bródnowskim. Z inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej i rodziny szczątki ppłk. Zagórskiej zostały złożone w uroczystym wojskowym pogrzebie 26 maja 2022 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Została odznaczona: Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski , Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921, Krzyżem Obrony Lwowa, Odznaką Honorową „Orlęta”.

Biogram przygotowała Lena Czurka